TEN GELEIDE

John Bunyan, de auteur van de wereldberoemde Christenreis, werd in 1628 te Elstow geboren en overleed in 1688 te Londen.”Na de Bijbel is wel geen tweede boek op de wereld, dat zulk een algemene verbreiding en zulk een diepgewortelde liefde heeft genomen als Bunyan’s Pelgrimsreize”, alsdus dr. J. H. Gunning J. Hzn in zijn Blikken in Bunyan’s Pelgrimsreize.

Bunyan schreef dit werk in 1675 in de gevangenis. Het werd uitgegeven in 1678. In minstens 125 talen en dialecten werd het vertaald. Geweldig is reeds het aantal Engelse uitgaven.

De eerste Nederlandse vertaling verscheen bij Joannes Boekholt te Amsterdam in 1682. Men heeft aan Koelman als vertaler gedacht. Maar dat is niet zeker. De eerste drukken van Eens Christens Reyse volgden elkaar snel op. De tweede kwam reeds in 1683, de vierde in 1684, de vijfde in 1687, alle bij Boekholt in 12ø formaat. Vanaf de eerste druk was het boekje geïllustreerd. De tweede druk, en vermoedelijk ook de eerste, heeft elf kleine kopergravures tussen de tekst en verder hebben ze beide één plaatje van Jan Luyken, n.l. de titelprent. De vijfde druk bevat de negen bekende gravures van Luyken, welke behoudens een kleine wijziging ten opzichte van deze titelprent, ook reeds in de vierde voorkomen. De plaatjes tussen de tekst zijn in beide laatstgenoemde weggelaten.

Gedurende de eerste periode en in de 18e eeuw verschenen talloze uitgaven in ons land, waaronder sinds 1729 edities met aantekeningen van Ds. Lambertus van Beveren.

Hoe meer het rationalisme ook in ons land wortel schoot en het moralisme beslag legde op de geesten, des te minder werd Bunyan’s Christenreis gelezen.

Met het Reveil en de Afscheiding nam de belangstelling niet alleen weer toe, doch werd deze veeleer gewekt als nimmer tevoren. De eerste druk van Boekholt beleefde, nagenoeg ongewijzigd, in de 19e eeuw druk op druk. Aan de Haagse Afgescheiden boekhandelaar J. v. Golverdinge komt de verdienste toe, sinds 1838 de Christenreis opnieuw in de handel te hebben gebracht. Zijn zesde druk verscheen in 1863. Denk verder aan die van J.J.H. Kemmer te Utrecht (1860, negende druk 1897). In de twintigste eeuw zijn ook verschillende soortgelijke edities verschenen met de negen gravures van Luyken. Naast deze “volksuitgaven” verschenen sinds het midden der 19e eeuw ook grotere en meer geïllustreerde edities. Soms zijn de illustraties wat al te weelderig geworden en steken zodoende enigszins af tegen de sobere verhaaltrant.

Deze uitgave is een heruitgave naar de eerste druk in 1682, in de huidige spelling. Echter geheel herzien, ook naar een der beste Engelse edities.

De Christenreis is reeds drie eeuwen tot zegen geweest, vooral voor het eenvoudige volk. Sinds het midden van de vorige eeuw is het ook voor de meer ontwikkelden als een hoogstaand literair werk beschouwd.

“Bunyan kan alleen in waarheid verstaan worden door hen die zijn geloof delen. Het beste, het schoonste ervan blijft verborgen voor hem, die geen zondaar is geworden voor God en die zelf niet de weg uit de stad Verderf naar de stad Sion opgaat” (Gunning).

Moge de Heilige Geest, bij het lezen van dit boek, ons doen verstaan wat de Reis van een Christen naar de Eeuwigheid inhoud.